Eğitim nedir?
Eğitim; Bireyin kendi yaşantısı yoluyla kalıcı istendik davranış değişikliği geliştirme sürecidir.
Eğitimde davranış; organizmanın içinde ve dışında olup biten her türlü fonksiyonel değişmelerdir.
Eğitimde amaç ise bireyin istenmeyen davranışlarını, istendik davranışlarla değiştirmektir. Çağdaş eğitimin amacı; bireysel ayrılıkları dikkate alarak her bireyi kendi yetenekleri ölçüsünde en üst düzeye ulaştırmaktır.
Bu amaçları genel ve özel amaçlar şeklinde ele almak mümkündür.
Genel amaçlar; milli eğitim sisteminin amaçlarıdır. Başka bir değişle bireye, toplumun ve devletin kendi yapısına uygun olarak kazandırılmak istenen davranışlardır.
Özel amaçlar; bütün bireylerin birbirinden farklı yeteneklere sahip olması nedeniyle, bir bireye kendi yetenekleri ölçüsünde kazandırılmak istenen davranışlardır.
Bu amaçların belirlenmesindeki kriterler:
1-Bireyin içinde yaşadığı toplumun incelenmesidir. Toplumun, eğitimde izlenen yolun belirleyicilerinden olması nedeniyle incelenmesidir. Toplumu incelemedeki amaç; toplum bireyde ne tür davranışları görmek istityor.
2-Konu alanlarının incelenmesidir. Bu incelemedeki amaçlardan bir tanesi ve en önemlisi bireyi tanımaktır. Örneğin; hangi yaşlarda bireylerin nelere ihtiyacı vardır. Bireye hangi yaşta, neleri öğreteceğiz. Bu konuda diğer bilgi dallarından, özellikle eğitim psikolojisinden fazlasıyla yararlanır.
3-Bireylerin incelenmesi; incelenen, verilen eğitimin bireyin ihtiyacını karşılayıp karşılamadığıdır.
4-Ekonominin incelenmesi; verilecek eğitim ekonomik olmalıdır. Ekonomik durumu etüt etmeden, eğitim durumunu uygulamaya koymak, belirlenen hedeflere ulaşılmasını engeller.
5- Doğrudan doğruya eğitim politikasının ve felsefesinin incelenmesidir. Her devletin bir eğitim politikası vardır. Verilecek eğitim, bu politika doğrultusunda ve onunla çatışmaması için, eğitim politikasının incelenmesi gerekir.
Bireye neyi, nasıl öğreteceğiz?
1-Öğretilecek olanlar önceden saptanan amaçlara uygun olmalıdır.
2-Öğrencinin ilgisine, yeteneklerine uygun olmalıdır.
3-Öğretilecek olan ekonomik olmalıdır.
4-Öğretim araçları kullanılarak, bireylerin öğrenim çevresi düzenlenmiş olmalıdır.
Öğrenim çevresi; öğrenimde bireyin davranışlarını etkileyen her şeydir (masa, kalem, defter vs.).
5-Öğretmen derse hazırlanmış olmalıdır.
6-Öğretilenlerin değerlendirme boyutu olmalıdır.
7-İstenmedik yan etkileri olmamalıdır.
Eğitim programı:
Dar anlamda; bir eğitimdeki ders listesidir. Geniş anlamda ise bir okulun düzenlediği, yazılı ya da yazısız tüm etkinliklerdir. Neyin, niçin, ne zaman, nasıl öğretileceği, bunun değerlendirilmesi, eğitim programını oluşturmaktadır.
Eğitim programlarının amacı; eğitimin düzenli ve sistemli gelişmesini sağlamaktır.
Bütün davranışları üç grupta ele almak mümkündür:
1-Bilişsel davranışlar; öğrenmeyle gerçekleşen zihinsel faaliyetler, bilinçli davranışlardır.
Bu davranışların da 6 basamağı vardır:
a)Bilgi basamağı; “bazı kuğular beyazdır”, “İstanbul, 1453’te alınmıştır” gibi yalın, basit bilgileri içerir.
b)Kavrama; bilgiye dayanır ve onun bir üst aşamasıdır. Örneğin; “İstanbul’un alınmasının Türk ve dünya tarihi bakımından önemi nedir?” bu önemin anlaşılması vs.
c)Uygulama; kuramsal bilginin pratik hayata geçirilmesidir.
Örneğin; “çevre kirliliği, insan sağlığını tehdit etmektedir”, bilgisinden hareketle, bireyin çevresini kirletmemek için özen göstermesidir.
d)Analiz; bütün içindeki unsurları görebilmek ya da onu parçalarına ayırabilmek ve bu unsurlar arasındaki ilişkiyi kurabilmek ya da parçalardan bütünü tekrar kurabilmektir.
e)Sentez; mevcut olanları kullanarak yeni bir ürün ortaya koyabilmektir. Örneğin; araştırmacının pek çok kaynaktan yararlanarak yeni bir yazı hazırlaması vs.
f)Değerlendirme; bir konunun değerlendirilmesini, eleştirisini yapacak düzeyde olmaktır. Örneğin; belli bir konuda yazılmış olan metnin ne dediğini ya da demediğini anlamak ve bir sonuca varmaktır.
2-Duyuşsal davranışlar; bilinçli davranışların aksine duygusal, sezgisel davranışlardır.
3-Psikomotor davranışlar; bilinç dışı fiziksel-motor davranışlardır.
Program modelleri:
Bu programları 3 alt başlıkta toplamak mümkün:
1-Konu alanından hız alan programlar ki, bunlar:
a)Ayrı konular programı.
b)Paralel dersler programı.
2-Öğrenciden hız alan programlar ki, bunlar da:
a)Karmaşık / kompleks programlar.
b)Yaşantı programı.
3-Hem öğrenciden hem de konudan hız alan programlar:
Bu iki programı, tek başlarına uygulamak yüzde yüz mümkün değil. Ne öğrenciyi dikkate almadan sadece bilimsel konulara göre eğitim programı düzenlemek ne de sadece öğrenci esaslı programlar, tek başlarına başarıya götürmüyorlar. İki programın, uyumlu bir şekilde işbirliği yapması neticesinde başarılı sonuçlara ulaşılıyor.
Konudan hız alan programlar:
1-Ayrı konular programı; her konunun birbirinden ayrı dersler halinde okutulmasıdır.
Uygun bir anlayış değildir. Çünkü; bütün konular, bilgi alanları birbirleriyle ilişki içindedir. Ayrıca sadece bilgi esaslı bu programda, öğrencinin değeri dikkate alınmaz ve bilgi transferi de yoktur. Programın düzenlenmesi ve uygulanması kolaydır. Bu da programın avantajlarıdır.
2-Paralel dersler programı; ders konuları biraz daha birbirine paralel olarak işlenmektedir. Örneğin; psikoloji ile sosyoloji, coğrafya ile tarih birbirine paralel yani ilişkileri kurularak anlatılmaktadır. Ancak yine de yaratıcı düşünmeye, problem çözmeye, bilgi transferine fazlaca bir katkısı yoktur. Dersler arası paralellik kurmak giderek öğrenci için zorlaşmaktadır.
Öğrenciden hız alan programlar:
1-Karmaşık dersler programı; öğrenciyi esas alan bir programdır. Bu programda konu ve ders kalkıyor. Bunun yerine günlük yaşamla ilgili problemler inceleniyor.
Öğretmen öğrenciyi çok iyi tanıyor ve daha iyi bir öğretim çevresi sağlıyor. Ancak çok zor bir programdır. Burada öğretmenin güçlü bir lider olması lazımdır. Yine bol araç gereç gereklidir. Ayrıca organizasyonu çok zor ve pahalıdır.
Ortak problemlerin incelenmesi ve neyin ne kadar öğretileceği gibi bir planın ve programın hazırlanması hayli güçtür.
2-Yaşantı programı; önceden belirlenmiş ne bir problem ne de konu var. Bütün problemler öğrencinin ilgisine, ihtiyacına göre derste tespit ediliyor ve üzerinde durulur. Ne sınıf var ne de zil, ilk ay dışında öğrenciyi tamamen serbest bırakan bir programdır. Ancak konu sürekliliğini sağlamak zordur. Üzerinde durulan problemlerin ne kadar zaman alacağı belli değil. Değerlendirme yapmak da çok zor. Öğrenci güvensiz, hiçbir şey yapmamak da mümkündür.
Hem öğrenciden hem de konudan hız alan program:
Toplu dersler programı; hem öğrenci hem de konu ağırlıklıdır. Birbirleri ile ilgli alanları tek bir ad altında tek bir konu gibi işlemektir. Amaç; bilimleri toplu olarak alıp, doğal olarak vermektir. Konular ilginç ve hayatidir.
Konuları birleştirmek daha çok bütünlük ve bilgi transferi sağlıyor. Ancak öğretmenin iyi yetişmiş olması lazımdır. Çeşitli araç gereçlere ihtiyaç var. Pahalı ve zahmetli bir programdır. Buna rağmen yine de en ideal program, bu programdır.