– Ne kadar az bilirsen, o kadar rahat uyursun.
GORKİ
– Uyursan gece biter, uyuyamazsan sen!
SARTRE
– Çok uyumak kaçmaktır, uyuyamaksa yakalanmak.
FREUD
– Aydınları korkak olan ülkenin, zalimleri cüretkar olur.
GRİGORY PETROV
– Sonuçlarında ortaya çıkanın, nedenlerinde olmaması düşünülemez.
– Her şey kurguysa, kurgulayan gerçektir.
– Bir neden yokken, hiçbir şeyin de “varolmaması” gerekirdi. Ancak “varolmak” var, bu da her şeyin mümkün olduğunu gösteriyor. Bilinmeyen hakkında her şey söylenebilir.
AHMET AĞI
Felsefe, soru sormakla başlar.
NUSRET HIZIR
– Metafizik, bir varlık anlayışıdır.
– Her din bir tanrı anlayışı, her tanrı anlayışı da bir varlık anlayışıdır…
– ‘İyi’ ve ‘kötü’ kavramları, indüksiyon (tümevarım) yoluyla yapılmış birer çıkarımdır.
– Bilim “nesne”, felsefe ise “anlam” araştırmasıdır.
– Başlangıç soruları felsefeyi ilgilendirmez. Başlangıç sorularına verilen cevaplar, bilgisel olmadığı için bir teoridir. Ancak bunu teorinin bilgisel olan yanıyla karıştırmamak gerekir. “Adem ile Havva” bir teori değil, bir mitostur. Darwin’in ki ise kaynaklara dayalı bir teoridir.
– Filozoflarla çocuklar birbirine benzer, her ikisi de sorularını direkt olarak “bu nedir?” diye sorarlar.
– Çocuklara sadece kendi çıkarlarını korumayı öğrettiğimizden, büyüdüklerinde de kendi çıkarlarını, “insan hakları” zannediyorlar.
IOANNA KUÇURADİ
——
– Her yeni şey öğrendiğimde, bilmediklerimin ne kadar çok olduğunu anlıyorum.
EİNSTEİN
– Hakikati araştırmak, ona sahip olmaktan daha değerlidir.
GOTTFRİED LESSİNG
-Dünyada, bir filozofun lafını etmeyeceği kadar, saçma bir şey yoktur.
DESCARTES
– Görmek istemeyen kadar, kimse “kör” değildir.
İBN-İ SİNA
– Sahiplenmeden üretmek, kendini empoze etmeden hareket etmek, egemen olmadan gelişmek esastır. (Çin toplumuna dair çıkardığı sonuç)
– Bilim felsefenin başarılarından, felsefeyse bilimin başarısızlıklarından örülmüştür.
– İnsanlar hakikati yalnızca kendilerinin bildiğini sandıkları için, birbirlerine zulmediyorlar.
– Güçlü olma tutkusu, erdemli kişilerde kendini iyilik yapma tutkusu şeklinde gizler.
BETRAND RUSSELL
– Az bilmek için, çok okumak gerekir.
C. MONTESQUİEU
– Gerçek ancak yalnızlıkta bulunur.
– Kaplan, kaplanlıktan çıkamaz ama insan, sürekli insanlıktan çıkma tehlikesiyle yaşar.
GASSET Y. ORTEGA
– İlerleme, bir fikirdir.
– Disiplinli hayvan, insana benzer. (Disiplinsiz insan da hayvana benzer.)
– Kant’ın, hem amprizmi hem de rasyonalizmi eleştiren ünlü sözü:
“Görüsüz (deneysel olmayan) kavramlar(akıl) boş, kavramsız görüler kördür”.
– Bilgi, deneysel duyu verilerinin aklın formlarında işlenmesiyle oluşur.
– Özgürlük; ahlak yasasının varlık nedeni, ahlak yasası ise özgürlüğün bilinme nedenidir.
– Pozitif özgürlük; istemenin, saf aklın bir yasası (ahlak yasası) tarafından belirlenmesi.
– Negatif özgürlük; hiç bir şey tarafından belirlenmeme, bir şeyi gerçekleştirirken engellenmemeyi talep ediyor.
– Bende sonsuz hayranlık uyandıran iki şey vardır; üstümüzdeki yıldızlarla dolu “gök” ve içimizdeki şaşmaz “vicdan yasası”.
KANT
———-
– Felsefe tarihçisi için tarihte, yeni birşey yoktur.
– Değerli olan hiçbir şey, başka bir şeyle ölçülemez.
– Gazali gereğinden fazla zekidir… Tanrıyı korumak adına önemli bulduğu açıklamayı bulup getirir koyar…Gazali onemlidir ama değerli değildir, bugün de çok fazla önemli insan var ama…Gazali, tanrıyı korumak adına nedenselliği ortadan kaldırır…Olayların arasında hiçbir düzen olmaksızın sırf kendi iradesiyle, herşeyin arkasından herşeyi getiren “tanrı ” mı daha yücedir yoksa herseyi bir düzen, intizam ve sıra içinde vareden tanrı mı?
Prof. AHMET ARSLAN
– Akılsız insanın durumu ve karakter; iyiliğini ve kötülüğünü kendisinden beklemez, hep başkalarından bekler.
– Bilge insanın durumu ve karakteri; başına gelecek bütün iyiliği ve kötülüğü kendisinden bekler.
– Karşılaşılan zorluklar ne kadar büyükse, bunların üstesinden gelmek de o kadar gurur vericidir.
EPİKTETOS
– “Boş zaman” yoktur, “boşa geçen zaman” vardır.
TAGORE
– İyi bir bilim insanı, kendisini kavramlardan kurtarır ve varolanı görmek için zihnini açık tutar.
LAO TZU
– Hayatın temelinde, “acı” vardır.
– İbadetler, nafile tekrarlardan ibarettir. Sadece “gerçek” var.
– “Sonsuz” olan, “sonlu olana” indirgenemez.
– İnsanların acıları, maddeye ve fikirlere olan bağlılıklarından kaynaklanır.
– “En basiti başarmaktır”, en zor olan.
BUDHA
– Karanlığa küfredeceğine, kalk bir mum yak.
KONFÜCYUS
– Bana en uzak birine de yapsanız, bana yapmış olursunuz.
Hz. İSA
– Hayatımızdaki en önemli iki gün; doğduğumuz gün ve neden doğduğumuzu anladığımız gündür.
– Cahil insanla tartışmayın, önce sizi kendi seviyesine çeker, sonra da tecrübesiyle yener.
MARK TWAİN
– Ne kadar okursan oku, bilgine, yakışır şekilde davranmıyorsan cahilsin demektir.
SADİ ŞİRAZİ
– Bir tapınağın olması, kendine tapınmaktan daha iyidir.
– Cahillerle tartışmayın, ben hiç galip gelemedim.
– Keşif yoluyla bize gelen bilgilerle, peygambere gelen bilgiler aynıdır.
– İmanın yarısı, şüphedir.
– Musiki; aşığın aşkını, fasığın fıskını artırır.
GAZALİ
– Ey Gazali, hem aklın bilgi için yetersizliğini söylüyorsun hem de mantığa basvuruyorsun.
İBN RÜŞD
– Bir sözü dinleten; (1) hikmettir, (2) kudrettir.
HİLMİ OFLAZ
– Bügün öleceksin diye “niye korkuyorsun”, bu dünyanın yasasıdır. Senden önce yaşamış o kadar değerli insan hiç seslerini çıkarmadan öldüler. Sana ne oluyor? Sen kim oluyorsun da ölüme karşı çıkıyorsun?
LUCRETİUS
– Her belirleme, bir yadsımadır.
– Her şey kendi varlığı içinde, sürekliliğini korumaya çalışır.
– Özgürlük, zorunluluğun bilincine varmaktır.
– İnsan varlığını sürdürmek isteğindedir. İyi ve kötü bu istemden kaynaklanır.
– İnsan bir şeyi istiyorsa “iyi” diyor, istemiyorsa “kötü” diyor.
– İnsanın gerçekleştirebileceği en yüksek eylem, anlamak için öğrenmektir. Çünkü anlamak, özgür olmaktır.
– Yeni fikirlerden şaşmayın, şunu bilin ki hiçbir şey, bir çok kişi tarafından kabul görmüyor diye doğru olma vasfını yitirmez.
– Yerleşik dinin rahatını kaçırmadan, nasıl felsefe öğretilir bilmiyorum.
– Şimdinin geçmişten daha iyi olmasını istiyorsanız, geçmişi inceleyin.
– Ne korku umuttan yoksundur ne de umut korkudan.
– Bir şeyi istediğiniz kadar ince dilimleyin, daima iki yüzü olacaktır.
– İnsanlar konuşmak kadar susmak yeteneğine de sahip olsalar, dünya daha mutlu bir yer olurdu.
SPİNOZA
– Bütün bilgilerimiz tecrübe ile başlar ama tecrübe ile bitmez.
– Tümevarım bir mitostur.
D. HUME
– İnsan özgür doğar ama hayatın her anında zincire mahkum edilir.
– Bütün kavgaların, felaketlerin, tüm kötülüklerin anası; “özel mülkiyet”tir. Özel mülkiyetin olmadığı yerde haksızlık da yoktur.
J.J.ROUSSEAU
– Bilgi, kuvvettir.
– Mutlu olmak için, doğayla uyum içerinde olmak gerekir.
F.BACON
MARX:
– Tarihi yapan insandır…
– Alt yapı, üst yapıyı belirler…
– İnsanlık tarihi, sınıf çelişkisinden ibarettir.
– Tarihte ne olmuşsa, başka türlü olamayacağı için öyle olmuştur.
– Komünizmin önündeki engel, burjuvazinin eksikliğidir.
– Din, ruhsuz bir dünyanın ruhu, ezilenlerin haykırışı,, kalpsiz bir dünyanın kalbidir. Din, kitlelerin afyonudur.
– İnsan bilincini içinde bulunduğu yaşama koşulları belirler.
– İnsan, ne üretirse ona yabancılaşır.
– Kapitalist, kendisinin kapitalist olmasından sorumlu değildir ama ilişkilerin kurulmasına yardımcı olduğu için sorumludur.
– Toplumsal reformlar, güçlünün zayıflığından ötürü değil, zayıfın gücünden ötürü gerçekleşir.
– Bir memleket iki şekilde talan edilir; düşmanlar ve bizzat o ülkenin kendi maliyesi tarafından.
– Zorun güzelliği, doğallığındadır.
– Mülkiyet, hırsızlıktır.
———-
– İhtiyaç, icadın anasıdır.
– Felsefe, mantık ve diyalektikten oluşur.
– Erkek burjuvazidir, karısıysa proleteryayı temsil eder.
– Ne mutlu o yoksullara ki, öteki dünya onlarındır ve er ya da geç bu dünyada onların olacaktır.
ENGELS
– Az gelişmiş toplumlarda ordu, kendi halkına karşı kullanılmak için vardır.
– Her devrimin temel sorunu, iktidar olmak içindir.
– Yumurtalar kırılmadan, “omlet” (devrim) olmaz.
LENİN
– Ölüm, başkalarının işidir.
– Varlık dediğimiz, “hiçin hiçmesidir”. Aslında her şeyle hiçbir şey, aynı şeydir.
– Hüzün, en büyük muhalefettir.
– İnsan, zamanın merhametsiz ve karşı durulmaz ırmağına atılmış olduğundan, mahvından başka hiçbir şey bekleyemez. Bu yüzden hayal kırıklığına da uğratılamaz. Aksine insan, varlığının sonluluğunu görerek; üstün, soğuk bir zafer duygusu yaratabilir.
HEIDEGGER
– Biz varken “ölüm” yok, ölüm varken de “biz” yokuz.
EPIKUROS
– İnsan, her şeyin ölçüsüdür.
PROTOGORAS
– Herşeyin ölçüsü, tanrıdır.
– Bilginin kaynağı, akıldır. Duyular aldatıcıdır.
– Doğru olan, bilgidir.
– Herşey ideasına ne kadar yakınsa, ne kadar pay almışsa o kadar idealdir.
-Matematik bilmeyen, içeri girmesin.
– Haz, kötüdür…akla ve onun bilgisine uygun davranmak gerekir.
– Aşk, acı veren zihinsel bir hastalıktır.
– Savaşın sonunu, sadece “ölüler” görür.
– Cesaret, tehlike karşısında akıl ve zekanın kullanılmasıdır.
– İki kişinin bildiği, “sır” değildir.
– Demokrasilerde güzel sözlü demogoglar, kötü de olsa başa geçebilirler. Oy toplamasını bilen herkesin, devleti idare edebileceği zannedilir.
– Adil birey = adil toplum = adil devlet.
– Adalet, herkesin kendi işini yapması, başkasının işine karışmamasıdır.
PLATON
– Bilmek, olguyu tasvir etmek değil, olguyu nedeni ile birlikte bilmektir.
– Haz, kötü değildir sadece hayatın son ereği değildir. Haz duymak için eylemde bulunmayız. Haz, yapılan işin beğenilmesi sonucunda, bir sonuç olarak ortaya çıkar.
– Bir duyusunu kaybeden, bir dünyayı kaybeder. Bilgi, duyulara dayalıdır ancak duyuların kendisi bilgi değildir.
– En üst ve en alt sınıflar için demokrasi, uygun değildir. Demokrasi, orta sınıfa hitap eder.
– Kadın, doğanın bir garabeti, evcilleştirilmiş bir hayvandan biraz daha iyi durumda olan… yarım bırakılmış bir erkektir…erkek yönetiminin özneleri olmaya uygundur, doğası gereği egemen değillerdir. Erkekler tarafından yönetilmek için doğarlar. Doğa, kadın bedenini tek bir iş için, üremek ve yetiştirmek için tasarlamıştır.
– Köle, canlı alettir. Kölelik, dokuma tezgahları kendi kendine bez dokudukları zaman kalkacaktır.
– Tümüyle acılarla geçen bir hayat, pek mutlu sayılmaz.
ARİSTOTELES
– İnsan, insanın kurdudur. (Homo, homini lupus)
T. HOBBES
– Karekterin ne ise kaderin odur.
– Aynı ırmağa, iki defa girilmez.
– Savaş, her şeyin babasıdır.
HERAKLEİTOS
– Varoluş, özden önce gelir.
– Cehennem, başkalarıdır.
– İnsan olmak istediği, kendini tasarladığı şeydir.
– Tanrı olsaydı, yaptıklarımızın hiçbirinden sorumlu olmazdık ama tanrı yok ve biz, tüm yaptıklarımızdan sorumluyuz.
SARTRE
– Bazı değerler ve bazı yaşam biçimleri birbirinden ne daha iyi ne daha kötüdür. Olsa olsa farklı şekillerde her biri yine kendi içinde değerli ve kendi içinde anlamlı yaşam biçimleridir.
– Farklılık ve çeşitliliklerin, hoş görüldüğü bir toplum olmak yeterli değildir. Aynı zamanda, bu çeşitliliklerin onaylandığı ve özendirildiği toplumlarda insanlar dolu dolu yaşayabilsin.
İSAİAH BERLİN
– Komiserin manivelası, “devrim”. Dava, “alt yapıyı” değiştirmek, “üst yapı” kendiliğinden değişir.
– “Yogi” içinse kurtuluş, içimizde. “Aksiyon” bir tuzak, komiserle yogi uzlaşamaz.
ARTUR KOESTLER
HİLMİ ZİYA ÜLKEN:
“Kendini başka varlıklara irca ederek açıklamak, insanı mahiyetine aykırı bir tarz da düşünmek demektir…Varolanı kendisinin dışında, totolojiye bağlı bir şarta/töze bağladığımızda, onu bütünüyle bu töze indirgeyebilmek için zorunlu olarak bir kozalite ilişkisi geliştirmek durumunda kalıyoruz..
Mikro düzeyde ise cisim, parçacıklar bütünü olarak görüldüğünden parça-bütün ilişkisi kurulmaya çalışılmaktadır.
Yeni diyalektik materyalistlerden bazıları, bu esrarlı ve kör maddeden hür insan kişiliğine kadar yükselmenin güçlüklerini fark ettikleri için, elemanter ilk maddede dahi bir ruh ve bilinç unsurunun bulunduğunu ve bu kuvvenin gelişmesinden yüksek realitelerin doğduğunu kabule mecbur kalmışlardır”.
…/…
– Doğanın dili, matematiktir.
PİTAGORAS
Tarih, ebedi döngüsel harekettir..
– Bugünkü insan, hayvanla “üstinsan” arasında gerilmiş bir konumdadır.
– Yaşadığın güçlükler seni öldürmüyorsa daha güçlü kılar.
– Kendi başına “iyi” ve “kötü” yoktur. Hayatın temeli “güç istemi”dir.
– Ben, eserim için yaşıyorum.
– Sanat, yaşamın en büyük uyaranıdır.
– Herkes aynı şeyi ister, herkes aynıdır; farklı hisseden insanlar, tımarhaneye gönüllü olarak gider.
– Az şeye sahip olanın köleliği de az olur, yaşasın asil yoksulluğum…
– Hiçbir şey, diyalektik bir etkiden daha kolay silinmez.
– Dünyanın varoluşunun sadece estetik bir olgu olarak doğrulanması, yaşamın devamı için baştan çıkarıcıdır.
– İnsan mümkün olan en büyük gücü ve ihtişamı, gerçekte hiç elde etmemiş olsaydı; ahlak suçlanacak mıydı? Böylece ahlakın kendisi, tehlikelerin en tehlikelisidir.
– Eğer, her insanın eşit değerde olduğunu gören ya da seven ve ölümsüz bir ruha sahip olduğunu düşünen bir tanrı yoksa, neden hepimizin eşit ahlaki düşünmeyi hakettiğini düşünüyoruz.
– Hiçbir öğreti, en son hakikati ortaya koyamaz.
– Kim mutlu edebilir seni, sen hazır değilsen.
– Kimse öfkeli insan kadar, yalan söyleyemez.
– Bana yalan söylemiş olman değil, artık sana inanmamam sarsıyor beni.
– Unutan, iyileşir.
NİETZSCHE
– Sıradan insanların huzurlu olmalarının nedeni, düşüncelerinin olmamasıdır.
ROMAİN ROLAND
– Kendini bulmak, başkalarının seninle ilgili ne düşündüklerinden kurtulmaktır.
– İyi insanların kurallara ihtiyacı yoktur. Çünkü onlar, empatiyle yaşarlar.
ZATA
– Varolmak, algılanmış olmaktır. Varolan her şey bir tanrı düşüncesidir, madde diye bir şey yoktur. Bizim şeyler hakkındaki bilgilerimiz de sadece birer duyum ve algıdan ibarettir.
GEORGE BERKELEY
– “İnsanlık tarihi”, bir kavram tarihidir. Öznenin, nesnel gerçekliği kavrama dönüştürme sürecidir.
– İnsanı yapan, “tarih”tir.
– Özgürlük, sorumluluk gerektirir.
– Ya Spinoza’nın felsefesine inanırsınız ya da hiçbir surette filozof olamazsınız.
HEGEL
– Hiç doğmamış olmak, belki de en büyük nimettir.
SOFOKLES
– Kesin olan bir şey varsa o da “varolma”nın olduğu, “hiçliğin” ise olmadığı.
PARMENİDES
– Hiç bir kitap, ruhumuzu “Upanişadlar” kadar yüceltemez. Hayatımın acılarını onlarla avuttum, ölürken de onlar beni teselli edecek.
– Dünyanın en yoksul insanı, “paradan” başka hiçbir şeyi olmayandır.
– Birbirlerini en çok büyüleyenler, birbirlerini en çok tamamlayanlardır.
– Herkes kendinde eksik olanı sever.
ARTUR SCHOPENHAUER
– İnsan, “simgeleştiren” bir hayvandır, bu sayede düşünür.
E. CASSIRER
– İnsan, korku içinde özgürlüğün imkanını keşfeder. “Özgürlük imkanı” ise karar vermektir.
– Öznellik hakikattir.
– Bireye tek olma imkanı vermeyen, “kollektivizm” şeytandır.
– Tek insan, tanrı karşısında sorumlu olan insandır.
– Yabancılaşma, kitle içinde kaybolmaktır.
S. KİERKEGAARD
– İnsan, makrokozmosda bir mikrokozmosdur.
M. SCHELER
– İnsan, büyüklüğünü bir uca giderek değil, her iki uca dokunarak gösterir.
– İnsan doğa karşısında, incecik “saz dalı” gibi güçsüzdür ama düşünme yeteneği sayesinde, bu düşünen saz dalı doğaya üstündür.
– Şu sonsuz uzayın, ezeli sessizliği beni korkutuyor!
– Güce dayanmayan adalet; aciz, adalete dayanmayan güç; zalimdir.
– Anarşinin kaynağı, devlettir.
PASCAL
– Okumak; yaymaktır, anlam üretimidir.
– Filozof, kendi kendine soru soran kişidir.
NERMİ UYGUR
– İdeoloji, kendine göre bir mantığı ve tutarlılığı olan, belli bir toplum içinde tarihi bir görevi bulunan, bir tasavvurlar (imajlar, mitler, ve fikirler) bütünüdür.
– Ayrıca ideoloji; maddi yaşamı din, ahlak ve bir anlamda da felsefe düşüncesiyle açıklayan tasarımlara ilişkindir. Kısaca ideoloji, bilim öncesi düşüncedir. Bilim düşüncesi ise tarihi ve toplumu, maddi yaşamın temel koşullarına göre açıklamaktır.
ALTHUSSER
– Tarihsel ve entellektüel atıklar, sanayi atıklarından daha büyük ve ciddi bir sorun yaratır. Yüzyıllar sürmüş olan saçmalıkların çökeltisinden bizi kim kurtaracak?
JEAN BAUDRİLLARD
– Gerçek göçebeler, bir yerden başka bir yere gidenler değil, aksine oldukları yerden kıpırdayamayanlardır. Belli kodlardan kaçarak, aynı yerde kalmak için göçebeleşenlerdir.
GİLLES DELEUZE
– İki ayrı sonsuz olamaz. Bir noktada ikisi de birbiriyle kesişir.
ZENON
– Dışarıdan bakıldığında bir kozmos, içeriden bakıldığında ise bir kaos gördüm.
– Aza sahip olan değil, çok isteyen fakirdir.
– Hayatı komedi sayanlar, son espiriyi iyi düşünsünler.
– Konuşmayı çok erken öğrendim, susmayı öğrenmem içinse yaşlanmam gerekti.
– Her dahi, bir parça delidir.
– Konuşma, insanın aklını diliyle kullanma sanatıdır.
– Yüreği yılmadan düşen, dizleri üzerinde savaşmayı sürdürür.
SENECA
– Hiçbir şey, gerçeğin kendisinden daha şaşırtıcı değildir.
ERWİN KİRC
– Felsefe, ruhsal bir ihtiyaçtır. Filozof, gerçekten felsefe yapabilmek için ölmesini öğrenmelidir. Fakat yeni felsefe bizden, bunun tam aksini istiyor; filozof eğer gerçekten felsefe yapmak istiyorsa, yaşamayı öğrenmelidir.
– Ufak tefek şeyler mükemmelliği yaratır, mükemmellik ise ufak tefek bir şey değildir.